WATER

Στην Ελλάδα, οι στέρνες ανιχνεύονται ήδη στα υδρευτικά συστήματα της Μινωικής Κρήτης (Κνωσός, Φαιστός, Ζάκρος, Μάλια, κ.ά) όπου η συλλογή του βρόχινου νερού γινόταν σε δεξαμενές και με μεγάλη προσοχή στην καθαρότητα τους και στο φιλτράρισμα του νερού πριν την αποθήκευση του. Οι τεχνικές της ύδρευσης, συμπεριλαμβανομένης και της συλλο- γής του βρόχινου νερού, εφαρμόστηκαν και εξελίχθηκαν από τους αρχαίους Ρωμαίους που ανέπτυξαν ιδιαίτερη μηχανι- κή γνώση για τα συστήματα ύδρευσης, και στη συνέχεια από τους Βυζαντινούς (κινστέρνες στα κάστρα).

 

Από την αρχαιότητα στην Αττική κατασκευάστηκαν υδραγωγεία, πηγάδια και κρήνες (βρύσες) για την προμήθεια του νε- ρού. Από περιγραφές περιηγητών διαπιστώνουμε ότι κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας μέχρι και το 1930, το πρόβλημα της ύδρευσης ήταν έντονο στην Αθήνα. Οι ανάγκες σε νερό καλύπτονταν από το αρχαίο Αδριάνειο Υδραγωγείο, κυρίως όμως από τα νερά των πηγών της Πάρνηθας και από τα υπόγεια νερά. Έτσι, οι κάτοικοι αντλούσαν νερό από τα πηγάδια (όσοι είχαν στις αυλές τους, αλλά και από τα λιγοστά κοινοτικά) και τις βρύσες, που βρίσκονταν μέσα και έξω από την πόλη. Η βρύση αποτέλεσε ανά τους αιώνες σημαντικό χώρο κοινωνικής συνάθροισης στην Αθήνα και σε όλα τα μέρη της χώρας. Μάλιστα, υπήρχαν οι «νεροκράτες» που άνοιγαν τις βρύσες συγκεκριμένες ώρες για να προμηθευτούν νερό με τα σταμνιά τους οι νοικοκυρές. Επίσης σημαντικό ρόλο για την ύδρευση της πόλης είχαν οι «νερουλάδες». Οι νερουλάδες μετέφεραν νερό από τις πηγές της Κηφισιάς και του Αμαρουσίου και το πουλούσαν στα σπίτια (όπου και το αποθήκευαν σε δεξαμενές). Συνήθως υπήρχε ένας νερουλάς σε κάθε γειτονιά με σταθερή πελατεία. Μετέφερε το νερό με το γάιδαρο του σε δυο βαρελάκια δεμένα πάνω του ή με ένα κάρο και γύριζε στις γειτονιές χτυπώντας την κουδούνα του. Ο πιο διάσημος νερουλάς ήταν ο Ολυμπιονίκης Σπύρος Λούης. Το 1925 υπογράφτηκε σύμβαση μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου, της Αμερικανικής Εταιρείας ΟΥΛΕΝ και της Τράπεζας Αθηνών για τη χρηματοδότηση και την κατασκευή έργων ύδρευσης της Αθήνας. Το επάγγελμα του νερουλά διατηρήθηκε μέχρι το 1930, οπότε ιδρύθηκε η ΟΥΛΕΝ.                                                                                

 

«Η κατάσταση της Αθήνας το 1821 ήταν χαώδης: μια άδενδρη και κατεστραμμένη πόλη. Δύο ήταν τα μεγάλα προβλήματα: η στέγα- ση και η ύδρευση. Όσο αυξάνονταν οι κάτοικοι τόσο τα προβλήματα αυτά μεγάλωναν. Που να βρεθεί όμως νερό; Το Αδριάνειο Υδραγωγείο που ακόμη και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας τροφοδοτούσε την Αθήνα με καθαρό νερό είχε αχρηστευθεί. Μεγά- λα τμήματά του είχαν καταστραφεί και πλακωθεί από πέτρες. Τα νερά του χρησιμοποιούνταν μόνο για το πότισμα. Επίσης έλειπαν οι οικονομικοί πόροι. Οι δημογέροντες προσπάθησαν να συγκε- ντρώσουν χρήματα καταφεύγοντας στη φιλοτιμία των Αθηναίων ζητώντας τη συνδρομή τους. Αλλά ο πληθυσμός ήταν οικονομικά κατεστραμμένος. Έτσι, το 1832, μία από τις πιο άνυδρες χρονιές, χρειάστηκε η οικονομική συμβολή του Πρόξενου της Ρωσίας Ι. Παπαρρηγόπουλου για να επισκευαστούν πρόχειρα κάποια παλαιά υδραγωγεία και να διορθωθούν μερικές βρύσες για να καλυφθούν οι απολύτως βασικές ανάγκες».                                                                                                                                                                                                                                                                                Από το «Το νερό νεράκι έλεγαν οι Αθηναίοι το 1832» του Ελευθέριου Γ.                                                                                                 Σκιαδά (Ανασύρθηκε από το http://mikros romios.gr τελευταία επίσκεψη:                                                                                             20/07/2014)                                                                                                                 

                                                                                

«Το δικό µας σπίτι έγινε γύρω στο ‘58, αλλά επειδή το πρόβληµα ύδρευσης ήταν και είναι έντονο, αποφάσισε πολύ νωρίς ο πατέρας µου ότι έπρεπε να κατασκευάσει και την απαραίτητη στέρνα, γιατί δεν ήταν σίγουρο ότι θα βρίσκαµε πάντα να αγοράσουµε νερό. Θυµάµαι ότι εκείνη τη χρονιά είχαµε αγοράσει δυο πιθαµές νερό από µια στέρνα που ήταν σε απόσταση µισής ώρας µε το γαϊδούρι από το σπίτι µας. Η στέρνα ήταν κάποιου συγχωριανού, και το µέτρηµα της ποσότητας του νερού που είχαµε δικαίωµα να καταναλώσουµε γινότανε µε το σχοινί του κουβά: Ρίχναµε τον κουβά στη στέρνα και τον αφήναµε να πατώσει κρατώντας προσεκτικά το σκοινί για να µη διπλωθεί. Μετά τραβούσαµε το σχοινί, ανεβάζαµε τον κουβά και µετράγαµε µε πιθαµές πόσο νερό είχε µέσα η στέρνα, κοιτώντας το βρεγµένο σκοινί. Μόλις η µέτρηση έδειχνε ότι είχαµε καταναλώσει δυο πιθαµές, τότε έπρεπε να σταµατήσουµε να παίρνουµε νερό ή έπρεπε να πλη- ρώσουµε κι άλλο, αν δεν µας έφτανε. Το κουβάληµα του νερού το είχα αναλάβει εγώ και ας ήµουν µόνο εννιά χρονών. Είχαµε κι έναν γάιδαρο, τον έπαιρνα τον κακοµοίρη, του έδενα στο σαµάρι ένα σανίδι στην κάθε πλευρά και επάνω στην κάθε σανίδα στε- ρέωνα δύο ντενεκέδες. Το συνολικό βάρος των ντενεκέδων µε το νερό θα ήταν περίπου ογδόντα κιλά, που αν τους προσθέσεις και τα δικά µου 25, έφταναν τα 105. Ξεκινούσα λοιπόν µε το γαϊδούρι, τους τενεκέδες, το σχοινί, τον κουβά και ένα µεγάλο χωνί, για τη στέρνα. Εκεί έριχνα τον κουβά και έβγαζα νερό και µε τη βοήθεια του χωνιού γέµιζα τους τενεκέδες. Στη συνέχεια ανέβαζα µε χίλια ζόρια και κόπους τους τενεκέδες στο ζώο, ανέ- βαινα κι εγώ από πάνω και παίρναµε το δρόµο της επιστροφής. Η στέρνα τελείωσε λίγο πριν αρχίσουν οι βροχές του χειμώνα. Πετάξαμε τα πρώτα νερά με το σίγλο και μετά από λίγες μέρες η στέρνα μας είχε δύο πιθαμές νερό. Στο τέλος του Δεκέμβρη ήταν γεμάτη μέχρι επάνω κι έτσι σταμάτησα κι εγώ να κουβαλώ νερό με το γαϊδούρι. Είχαμε βάλει ένα πρόχειρο καπάκι αλλά δεν μπορούσαμε να αποφύγουμε τα διψασμένα ζωύφια που έπεφταν μέσα στη γεμάτη με νερό στέρνα. Μερικά από αυτά τα προλαβαίναμε πριν βρωμίσει το νερό και άλλα όχι. Αν το νερό είχε βρωμίσει πετάγαμε τον παρείσακτο και το πίναμε χωρίς πολλές κουβέντες χρησιμοποιώντας τη μοναδική γιατρειά που είχανε οι χωριανοί μας και πολύ πρόχειρη. Αυτή η γιατρειά ήτανε μια μικρή τελετουργία να ρίχνουνε στη στέρνα λίγο αγιασμό που είχανε στο σπίτι φυλαγμένο από τα Θεοφάνεια και αμέσως μετά πίνανε το νερό. Ο πατέρας μου όμως άκουγε ευτυχώς τις υποδείξεις της σπουδαγμένης μητέρας μου και έριχνε πάντοτε και επιπλέον, ένα κομμάτι ασβέστη άσβεστο ή μια καλή ποσότητα ιωδίου όσο κι αν η νόνα μου επέμενε ότι δεν χρειάζεται»                                                                                                     

                                                                                                                     «Ιστορίες τση στέρνας» Γιώργος Πυλαρινός, 2006.