top of page

 

Υδρολογικός Κύκλος

 

Ο ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗ ΓΗ

 

Ο υδρολογικός κύκλος, γνωστός και ως «κύκλος του νερού», είναι το φυσικό σύστημα ανακύκλωσης του νερού στη γη. Το νερό εξατμίζεται εξαιτίας της ηλιακής ακτινοβολίας, κυρίως από τη θάλασσα, αλλά και από λίμνες, κ.ά. Επίσης, το νερό εξατμίζεται από τα φύλλα των φυτών (διαπνοή). Καθώς οι υδρατμοί ανεβαίνουν στην ατμόσφαιρα, ψύχονται, συμπυκνώνονται και επιστρέφουν στη στεριά και τη θάλασσα ως ατμοσφαιρικές κατακρημνίσεις, δηλ. ως βροχή, χιόνι, χαλάζι, κ.λπ. Οι κατακρημνίσεις που πέφτουν στη γη σχηματίζουν απορροές πάνω στην επιφάνεια του εδάφους και έτσι, δημιουργούν ρυάκια, καταλήγουν σε λίμνες και ποτάμια, κ.λπ. Μέρος τους διεισδύει στο έδαφος και κινείται καθοδικά μέσα του σχηματίζοντας τους υδροφορείς. Τέλος, ένα μέρος του επιφανειακού και του υπόγειου νερού καταλήγει στη θάλασσα. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του το νερό μετατρέπεται σε όλες τις φάσεις του: αέριο, υγρό και στερεό. Οι άνθρωποι πάντα «παρενέβαιναν» στον υδρολογικό κύκλο, με σκοπό να συγκεντρώσουν νερό για το μαγερεμα, την καθαριότητα, το πότισμα κ.λπ. Τις τελευταίες δεκαετίες, που οι ανάγκες για νερό μεγάλωσαν, κατασκευάζονται γιγάντια έργα (π.χ. φράγματα και τεχνητές λίμνες), εκτρέπονται τα ποτάμια, αποξηραίνονται πεδιάδες, μπαζώνονται ρέματα, κ.ά. Επίσης τα αστικά κέντρα και οι βιομηχανίες προκαλούν ρύπανση. Οι επιπτώσεις αυτών των παρεμβάσεων στον υδρολογικό κύκλο περιγράφονται συνοπτικά παρακάτω:

 

Ρύπανση

 

Όταν εξατμίζεται το νερό, τα περισσότερα διαλυμένα σ’ αυτό συστατικά παραμένουν πίσω, με αποτέλεσμα οι υδρατμοί να είναι «καθαροί» από τους ρύπους. Τι γίνεται όμως όταν το νερό επιστρέφει στη γη; Η καύση ορυκτών καυσίμων (λιγνίτης, πετρέλαιο, κ.ά.) από τα οχήματα, τη βιομηχανία και τους καυστήρες θέρμανσης προκαλεί εκπομπές ρύπων στην ατμόσφαιρα. Οι ρύποι και το βρόχινο νερό παίρνουν μέρος σε μια σειρά χημικών αντιδράσεων που παράγουν οξέα, τα οποία προκαλούν το φαινόμενο της όξινης βροχής. Η όξινη βροχή προξενεί καταστροφές στα φυτά, στα ψάρια, σε λίμνες και ποτάμια, σε μαρμάρινα μνημεία, κ.ά.
 

 

Γεωργία

 

Η υπεράντληση των υπόγειων νερών με γεωτρήσεις κυρίως για την άρδευση (και την ύδρευση) προκαλεί την εξάντλησή τους. Επίσης, η άντληση περισσότερου υπόγειου νερού από αυτό που μπορεί να αναπληρώσει η φύση προκαλεί την «είσοδο» θαλασσινού νερού στο υπόγειο «γλυκό» νερό αλλάζοντας τη φυσική ισορροπία του συστήματος και αυξάνοντας την αλατότητα του υπόγειου νερού. Έτσι, τα υπόγεια νερά γίνονται «υφάλμυρα» και η διαδικασία αυτή συχνά μπορεί να είναι μη αναστρέψιμη. Επίσης, η εκχέρσωση και η αποξήρανση της γης για τη δημιουργία καλλιεργήσιμων εκτάσεων αλλά και οικισμών και δρόμων, διαταράσσει τον κύκλο του νερού, μειώνοντας μεταξύ άλλων, τη γονιμότητα του εδάφους και την ικανότητά του να συγκρατεί την υγρασία.

 

Κλιματικές Αλλαγές

 

Οι αλλαγές στο κλίμα σχετίζονται με τον υδρολογικό κύκλο, καθώς κάνουν όλες τις διαδικασίες του κατακρημνίσεις, εξάτμιση, απορροές πολύ πιο έντονες. Οι άμεσα αντιληπτές επιπτώσεις είναι οι έντονες ξηρασίες και πλημμύρες. Άλλες αλλαγές που παρατηρούνται είναι η αλλαγή στην κατεύθυνση των θαλάσσιων ρευμάτων, η επιτάχυνση της διάβρωσης του εδάφους και οι αλλαγές στην κατανομή του υπόγειου και επιφανειακού νερού.
 

 

Αστικοποίηση

 

Η αστικοποίηση παράγει μεγάλες ποσότητες «χρησιμο- ποιημένου» νερού και ελαττώνει το διαθέσιμο καθαρό νερό για τους ανθρώπους και τα οικοσυστήματα. Στις πόλεις, που το μεγαλύτερο μέρος τους καλύπτεται από τσιμέντο και άσφαλτο τα οποία είναι υλικά αδιαπέραστα στο νερό, οι βροχές αντί να απορροφώνται από το έδαφος σχηματίζουν χείμαρρους που καταλήγουν στη θάλασσα (μέσα από τους αγωγούς ομβρίων υδάτων). Έτσι, οι υπόγειοι υδροφορείς δεν εμπλουτίζονται. Επίσης, οι έντονες βροχοπτώσεις συχνά δημιουργούν καταστροφικές πλημμύρες, σε οικισμούς που δεν είχαν από την αρχή τον απαραίτητο σχεδιασμό. Τέλος, η αύξηση της θερμοκρασίας του αέρα σε πυκνοκατοικημένες αστικές περιοχές σε σύγκριση με τις γύρω υπαίθριες εκτάσεις (θερμικές νησίδες), ενισχύει τα φαινόμενα των ραγδαίων βροχοπτώσεων.
 

 

 

Βέβαια υπάρχουν δραστηριότητες οι οποίες ελαττώνουν τις επιπτώσεις των ανθρώπινων ενεργειών στον κύκλο του νερού όπως είναι:

 

• Η μείωση της κατανάλωσης του νερού και η συνετή χρήση του.

• Η συλλογή και η χρήση του βρόχινου νερού.

• Η σωστή επεξεργασία και επαναχρησιμoποίηση/ ανακύκλωση του νερού

 

 ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

Ο κύκλος του νερού: http://ga.water.usgs.gov/edu/ watercyclegreek.html www.epa.gov/safewater/kids/flash/flash_watercycle.html

ΠΗΓΕΣ
ΥΠ.ΠΟ.-ΜΕΛΤ «Το Νερό Πηγή Ζωής, Κίνησης, Καθαρμού» Πρακτικά Επιστημονικής Συνάντησης, Αθήνα, 1999. ΥΠ.ΠΟ. Δ/νση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων «Περί υδάτων- Το νερό στο Βυζάντιο» Ντιάνα Ζαφειροπούλου (επιμ.) , Αθήνα, 2000. Σκούλλος Μ., Αλάμπεη Α., Μαλωτίδη Β., Βαζαίου Σ., Μπουλουξή Α., (2003) «Το Νερό στη Μεσόγειο» Εκπαιδευτικό Υλικό, ΜΙΟ-ECSDE & GWP-Med, Αθήνα). Γκράσσος Γεώργιος & Βίγκλας Παναγιώτης «Οι κρήνες της Μακρινίτσας, ένα στοιχείο του λαϊκού πολιτισμού ως διαθεματικό εκπαιδευτικό εργαλείο», Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Λαϊκός Πολιτισμός και Εκπαίδευση, 29/9-1/10/2006, Βόλος. Γιαννάκη Σοφία «Οικιακή χρήση του βρόχινου νερού με τις «σύγχρονες στέρνες» 2ο Τεύχος του Ηλεκτρονικού Περιοδικού ΜΟNUMENTA, Δεκέμβριος 2007 (Ανασύρθηκε από: http://www.monumenta.org/τελευταία επίσκεψη: 06/2014)  ΕΥΔΑΠ Φωτογραφικό Λεύκωμα, Αθήνα, 1999. Λάμπρου Ιωάννης «Ύδωρ νεαρόν Το Δώρο των Θεών» Εκδ.  Δεσμός, Αθήνα 2012. Ζαβιτσάνου Γεωργία «Επιστροφή στις στέρνες», ΟΙΚΟ της Καθημερινής, 04/08/2008. Πυλαρινός Γιώργος «Ιστορίες τση στέρνας (Ι): Πως φτιάχνεται η στέρνα;» Ζακυνθινά Στιγμιότυπα (Ανασύρθηκε από http://users.sch.gr/gpylarinos/index2.html/τελευταία επίσκεψη: 06/2014)   Σκούλλος Μιχαήλ, Αλάμπεη Αργυρώ, Μαλωτίδη Βασιλική, «Το άλλο νερό: Εκπαιδευτικό υλικό για τους μη συμβατικούς υδατικούς πόρους στην Κύπρο», GWP-Med & MIO-ECSDE, 2014. Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού «Νερό για τα νησιά» Πρόγραμμα Αειφόρο Αιγαίο, Αθήνα 2011. Approach to Strategic planning for Integrated Urban Water Management (IUWM), «SWITCH: Sustainable Water Management in the City of the Future» European Commission 6th Framework Programme (FP6), 2010. (Ανασύρθηκε από http://www.switchurbanwater.eu/ τελευταία επίσκεψη 06/2014)

bottom of page