WATER
Δραστηριότητες
Υδρολογικός κύκλος
Σκεύη & Υλικά
• μεγάλο και μικρό διαφανές μπολ
• διαφανής μεμβράνη
• φύλλα
• χώμα
• πέτρες
• νερομπογιά
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Ας φτιάξουμε ένα μοντέλο του υδρολογικού κύκλου!
1) Προσθέστε στο μικρότερο δοχείο τις πέτρες και από πάνω το χώμα και τοποθετήστε τα φύλλα.
2) Τοποθετήστε το μικρότερο δοχείο στο μεγαλύτερο.
3) Προσθέστε ζεστό νερό και αλάτι στο μεγάλο μπολ.
4) Καλύψτε το μεγάλο μπολ με τη μεμβράνη όσο γίνεται πιο στεγανά.
5) Τοποθετήστε μια μικρή πέτρα στο κέντρο της μεμβράνης.
6) Περιμένετε για λίγο. Τι παρατηρείτε;
7) Επαναλάβετε τη διαδικασία προσθέτοντας λίγες σταγόνες χρωστικής (νερομπογιά ή μελάνι) στο νερό του μεγάλου μπολ.
Τι παρατηρείτε;
ΤΟ NΕΡΟ ΣΤHΝ ΠΟΛΗ ΜΑΣ
Σκεύη & Υλικά
• χάρτης της περιοχής
• σημειωματάρια
• μολύβια
• φωτογραφική μηχανή
• υλικά για την κατασκευή του χάρτη
• βιντεοκάμερα
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Ξεκινήστε σε ομάδες μια έρευνα για τους υδάτινους πόρους της πόλης σας ψάχνοντας για τα εξής στοιχεία:
1) TΟ ΤΟΠΙΟ & ΟΙ ΥΔΑΤΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ
- Ποια είναι η γεωμορφολογία και το τοπίο της ευρύτερης περιοχής; Έχει ανάγλυφο, π.χ. βουνά, λόφους;
- Έχει επιφανειακούς υδάτινους πόρους, π.χ. ρέματα, ποτάμια, υγροτόπους, λίμνες, πηγές, κ.ά.; Εντοπίστε τα στο χάρτη της περιοχής σας.
- Αν η πόλη σας έχει ή είχε κάποιο ρέμα, ή ποτάμι σήμερα σε τι κατάσταση βρίσκεται; Π.χ. στη φυσική του κατάσταση ή έχει καλυφθεί κάποιο τμήμα ή ολόκληρο με άσφαλτο ή τσιμέντο; Ρωτήστε τους μεγαλύτερους αν θυμούνται τα ρέματα που έχουν καλυφθεί.
- Επισκεφτείτε τους υδάτινους πόρους που μελετήσατε μια μέρα με ηλιοφάνεια και μία μέρα μετά από βροχή, αν αυτό είναι δυνατό. Παρατηρήστε το τοπίο, τραβήξτε φωτογραφίες και κρατήστε σημειώσεις στο Φύλλο Εργασίας. Παρατηρείστε τις ανθρώπινες δραστηριότητες που αναπτύσσονται στην περιοχή γύρω από το ρέμα, το ποτάμι, τον υγρότοπο ή τη λίμνη π.χ. υπάρχουν καλλιέργειες, βιοτεχνίες, τουριστικές υποδομές, κ.ό.κ. Τι επιπτώσεις έχουν; Τραβήξτε ένα ολιγόλεπτο βίντεο στο οποίο να «πρωταγωνιστεί» το ρέμα, ο υγρότοπος, κ.λπ. και η περιοχή της λεκάνης απορροής του.
2) TΟ ΚΛΙΜΑ
- Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του τοπικού κλίματος; Βρείτε πληροφορίες σχετικά με:
(α) τις περιόδους των βροχοπτώσεων
(β) τη μέση θερμοκρασία
(γ) τους ανέμους που επικρατούν στην περιοχή.
- Επικοινωνήστε με τους υπεύθυνους φορείς, όπως είναι η Μετεωρολογική Υπηρεσία για να μάθετε αν παρατηρήθηκαν αλλαγές στο κλίμα του τόπου σας σε διάφορες χρονικές περιόδους. Τι επίδραση είχαν στα αποθέματα του νερού; Μπορείτε να βρείτε στοιχεία από τις Υπηρεσίες Ύδρευσης και Αποχέτευσης. Επίσης, συζητείστε με ηλικιωμένους γνωστούς και συγγενείς για το πώς οι αλλαγές στα αποθέματα νερού είχαν επηρεάσει τη ζωή τους.
3) ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ
- Κατασκευάστε έναν χάρτη στον οποίο θα παρουσιάζετε τους υδάτινους πόρους του τόπου σας: πηγές, υγροτόπους, λίμνες, ρέματα, κ.ά. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιήστε το περίγραμμα/ χάρτη της περιοχής σας και διαφορετικά «σύμβολα» για τους διάφορους υδάτινους πόρους.
Η ΒΡΟΧΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΑΣ
Σκεύη & Υλικά
• πλαστικό μπουκάλι
• χάρακας
• ψαλίδι
• χαλίκια
• ταινία συσκευασίας διαφανής
• μαρκαδόροι, χαρτιά & χαρτόνια
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
1. Κατασκευάστε το «βροχόμετρο» της φωτογραφίας ως εξής: Κόψτε το μπουκάλι περίπου 10 εκ. από την κορυφή του. Τοποθετήστε χαλίκια στον πυθμένα του (για να το κάνουν πιο σταθερό). Κολλήστε με ταινία το χάρακα στο πλάι του μπουκαλιού, έτσι ώστε το σημείο μηδέν να ξεκινάει 1 ή 2 εκ. πάνω από τις πέτρες. Προσθέστε νερό έτσι ώστε η στάθμη του να βρίσκεται στο σημείο μηδέν του χάρακα. Προσθέστε το πάνω μέρος του μπουκαλιού ανάποδα ώστε να μοιάζει με ένα χωνί.
2. Τοποθετήστε το βροχόμετρο σε ένα ανοιχτό μέρος και στερεώστε το καλά ώστε να μην πέσει π.χ. σε μια γλάστρα ή δοχείο με άμμο.
3. Μετράτε το ύψος του νερού στο μπουκάλι, σε χιλιοστά, αμέσως μετά από κάθε βροχή, για ένα χρόνο. Μετά να αφαιρείτε το νερό μέχρι η στάθμη του νερού να είναι στο μηδέν. Να σημειώνετε τις μετρήσεις σας στο Φύλλο Εργασίας. Να υπολογίζετε τη μέση βροχόπτωση κάθε μήνα. 4. Συγκρίνετε τα δεδομένα σας με αυτά που δημοσιεύονται από τη Μετεωρολογική Υπηρεσία. Υπάρχουν διαφορές;
5. Αναζητήστε στοιχεία για προηγούμενα χρόνια, π.χ. για την περσινή χρονιά ή πριν από πέντε χρόνια. Να τα συγκρίνετε με τα φετινά σας δεδομένα.
Υπάρχουν διαφορές;
ΜΙΑ ΒΡΟΧΕΡΗ ΜΕΡΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
1. Μια μέρα που βρέχει να παρακολουθήσετε και να «καταγράψετε» την πορεία του βρόχινου νερού στο κτήριο του σχολείου τους.
2. Παρατηρήστε τα εξής: - Που πέφτει η βροχή; - Που μαζεύεται το βρόχινο νερό; - Που και πως καταλήγει;
3. Φτιάξτε ένα ομαδικό σκίτσο όπου να φαίνεται η πορεία του βρόχινου νερού στο σχολείο σας. Εναλλακτικά μπορείτε να τραβήξετε ένα μικρό βίντεο που να δείχνει την πορεία του βρόχινου νερού στο σχολικό κτήριο.
ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΒΡΟΧΙΝΟΥ ΝΕΡΟΥ
Σκεύη & Υλικά
• φωτογραφική μηχανή
• σημειωματάρια, μολύβια
• κομμάτια από: τσιμέντο, κεραμικό, ξύλο, αλουμίνιο, γεωύφασμα, πλαστικό
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
1) Χωριστείτε σε ομάδες και επισκεφτείτε κτήρια με συστήματα συλλογής του βρόχινου νερού. Φροντίστε έτσι ώστε οι ομάδες να επισκεφτούν διαφορετικούς τύπους δεξαμενών π.χ. υπόγεια και υπέργεια, αν είναι δυνατό. Παρατηρήστε, κρατήστε σημειώσεις στο φύλλο εργασίας, τραβήξτε φωτογραφίες τα τμήματα του συστήματος. Ενημερωθείτε για το τι χρειάζεται για τη σωστή λειτουργία και τη συντήρηση τους.
2) Να κάνετε ένα ομαδικό σκίτσο του συστήματος που επισκεφτήκατε ή να κατασκευάσετε την μακέτα του όπου θα αποτυπώνονται τα τμήματά του, δηλ. η υδρορροή (λούκι), το φίλτρο (σχάρα), τα φρεάτια, η δεξαμενή, η αντλία, κ.λπ.
3) Να διαπιστώσετε ποια υλικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μια δεξαμενή για τη συλλογή του βρόχινου νερού με το εξής πείραμα:
Α. Χρησιμοποιήστε κομμάτια από: τσιμέντο, κεραμικό, ξύλο, αλουμίνιο, γεωύφασμα, πλαστικό, κ.ά.
Β. Ρίξτε με ένα σταγονόμετρο λίγες σταγόνες νερού πάνω σε κάθε υλικό. Παρατηρήστε πως συμπεριφέρεται το νερό.
Γ. Θα χρησιμοποιούσατε αυτό το υλικό για να αποθηκεύσετε νερό;
4) Με τη βοήθεια των δασκάλων σας μπορείτε να συλλέξετε το βρόχινο νερό στο σχολείο σας τοποθετώντας πλαστικά βαρέλια (ή μεγάλους οικιακούς κάδους απορριμμάτων) κάτω από τις υδρορροές. Μετά από μια βροχερή μέρα να μεταφέρετε το νερό που συλλέξατε με κουβάδες και ποτιστήρια για να ποτίσετε τον κήπο του σχολείου.
ΤΟ ΓΚΡΙΖΟ ΚΑΙ ΤΟ ΜΑΥΡΟ ΝΕΡΟ
Σκεύη & Υλικά
• φωτογραφική μηχανή
• σημειωματάρια, μολύβια
• βαρέλια, λάστιχα
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
1) Επισκεφτείτε την πλησιέστερη μονάδα επεξεργασίας λυμάτων καθώς και ένα κτήριο που διαθέτει σύστημα επεξεργασίας του γκρίζου νερού , εάν είναι δυνατό.
2) Παρατηρήστε, κρατήστε σημειώσεις και τραβήξτε φωτογραφίες σχετικά με τις διαδικασίες, τα στάδια επεξεργασίας, τα υλικά κατασκευής κ.λπ.
3) Ενημερωθείτε από τους υπεύθυνους της μονάδας λυμάτων και τους ιδιοκτήτες του κτηρίου με σύστημα γκρίζου νερού για το τι χρειάζεται για τη σωστή λειτουργία και τη συντήρησή τους, για την ενέργεια που καταναλώνουν, τις χρήσεις του ανακτημένου νερού, κ.λπ. 4) Συμπληρώστε το Φύλλο Εργασίας.
Με τη βοήθεια των εκπαιδευτικών σας μπορείτε να τοποθετήσετε βαρέλια ή λεκάνες για τη συλλογή του νερού από τις εξωτερικές βρύσες στο προαύλιο ώστε να το χρησιμοποιήσετε για το πότισμα (π.χ. μέσα από κάποια λάστιχα).
Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ
Σκεύη & Υλικά
• χάρτης της περιοχής
• φωτογραφική μηχανή
• σημειωματάρια, μολύβια
• υλικά για την κατασκευή του χάρτη
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Ξεκινήστε σε ομάδες μια έρευνα για τους υδατικούς πόρους και τις υποδομές για τη διαχείριση του νερού στην πόλη σας ψάχνοντας για τα εξής στοιχεία:
1) TΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΔΡΕΥΣΗΣ Από πού προέρχεται το νερό του σχολείου σας; Είναι υπόγειο νερό από πηγάδι/γεώτρηση; Είναι βρόχινο; Είναι επιφανειακό νερό (ποτάμι, λίμνη); Πόσο πρέπει να «ταξιδέψει» το νερό για να φτάσει στο σχολείο σας; Η ποιότητα και η παροχή είναι ικανοποιητικές; Να τραβήξετε φωτογραφίες από διάφορα σημεία του δικτύου ύδρευσης της περιοχής σας, π.χ. κεντρικοί σωλήνες, δεξαμενές νερού, το διυλιστήριο, φρεάτια κ.λπ. Παρατηρείτε τυχόν προβλήματα στο δίκτυο ύδρευσης, π.χ. παλιές και φθαρμένες σωληνώσεις ή διαρροές; Πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν;
2) ΜΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΟΙ ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Υπάρχουν στον τόπο σας φράγματα, υπέργειες και υπόγειες δεξαμενές για τη συλλογή του βρόχινου νερού, σταθμός επεξεργασίας λυμάτων; Αν υπάρχει σταθμός επεξεργασίας λυμάτων συγκεντρώστε στοιχεία σχετικά με την ποσότητα του νερού που παράγεται και πως χρησιμοποιείται το νερό αυτό.
3) ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Κατασκευάστε έναν χάρτη στον οποίο θα παρουσιάζετε τις υποδομές για τη διαχείριση του νερού στην πόλη σας συμπεριλαμβάνοντας τους μη συμβατικούς υδατικούς πόρους: φράγματα, γεωτρήσεις, υδατοδεξαμενές, μονάδα βιολογικού καθαρισμού κ.ά. Χρησιμοποιήστε το περίγραμμα του χάρτη της περιοχής και φτιάξτε διαφορετικά «σύμβολα» για να αναδείξετε τους διάφορους υδατικούς πόρους και έργα.
TO ΝΕΡΟ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
Σκεύη & Υλικά
• υφάσματα, χαρτόνια, παλιά ρούχα, και διάφορα υλικά για τη δραματοποίηση
• χαρτιά
• μολύβια
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
1) Φαντάζεστε μια μέρα χωρίς τρεχούμενο νερό από τις βρύσες; Αν έπρεπε να φέρνετε νερό κάθε μέρα από ένα πηγάδι ή μια πηγή έξω από το σπίτι...
2) Διαβάστε προσεχτικά τα διπλανά κείμενα. Να συγκεντρώσετε πληροφορίες για το «πως» και «από που» προμηθεύονταν νερό στην πόλη σας κάποιες δεκαετίες πριν.
3) Με βάση τις πληροφορίες που συλλέξατε να παρουσιάσετε ένα δρώμενο όπου το «νερό» θα έχει κεντρικό ρόλο π.χ. μέσα από την καθημερινότητα μιας οικογένειας. Στόχος είναι μέσα από το δρώμενο να φαίνονται στοιχεία όπως: η πηγή του νερού πηγάδι, κοινοτική βρύση, στέρνα- ο τρόπος με τον οποίο έφτανε στο νοικοκυριό, που αποθηκευόταν, πως χρησιμοποιούταν, κ.ο.κ.
Μπορείτε να δουλέψετε πάνω σε κάποια έτοιμη ιστορία από κείμενο (διήγημα, μυθιστόρημα, κ.λπ.) ή αφήγηση και να το παρουσιάσετε.
Εναλλακτικά μπορείτε να δημιουργήσετε τη δική σας ιστορία.
ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΤΕ ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΤΟΥ ΔΡΩΜΕΝΟΥ
Η ιστορία πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής στοιχεία:
- Που, ο τόπος που διαδραματίζεται η ιστορία.
- Πότε, π.χ. πριν από 50 χρόνια
- Ποιοι παρουσιάζονται στην ιστορία. Ποιες οι σχέσεις μεταξύ τους.
- Δραματικό γεγονός, που «ταράζει τα νερά» και προκαλεί ένα πρόβλημα, μια αναστάτωση π.χ. «ξαφνικά το νερό του πηγαδιού βρώμισε» ή «η κοινοτική βρύση σταμάτησε να τρέχει για μέρες», κ.λπ. - Διαδικασία, πως αντιμετωπίζεται η κατάσταση; Ποιες είναι οι οπτικές γωνίες των συμμετεχόντων; Γιατί έφτασαν σε αυτή την κατάσταση; Τι επιλογές έχουν; Ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες των επιλογών τους; Μπορείτε να το παρουσιάσετε σε μια εκδήλωση στο σχολείο σας π.χ. την Παγκόσμια Ημέρα Νερού (22 Μαρτίου).
ΤΟ ΝΕΡΟ ΠΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΩ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΣΥΛΛΕΓΩ
Σκεύη & Υλικά
• λεκάνη
• ογκομετρικός κύλινδρος
• χαρτιά
• μολύβια
• αριθμομηχανή
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
1) Πλύνε τα χέρια σου, αφού τοποθετήσεις μια λεκάνη κάτω από τη βρύση, για να μαζέψεις το νερό. Μέτρησε την ποσότητα του νερού που καταναλώνεται αν πλύνεις τα χέρια σου δύο φορές:
(α) με τη βρύση ανοιχτή
(β) με τη βρύση κλειστή, όσο σαπουνίζεις τα χέρια σου. Πόσο νερό εξοικονομείς στη δεύτερη περίπτωση; Υπολόγισε: Πόσο νερό εξοικονομείς καθημερινά στην οικογένεια σου αν υποθέσουμε ότι πλένει ο καθένας 5 φορές την ημέρα τα χέρια του;
2) Σχηματίστε μια «Ομάδα για το Νερό» στο σχολείο σας ώστε να:
α) Ενημερωθείτε για την ποσότητα του νερού που καταναλώθηκε κατά τη διάρκεια της προηγούμενης σχολικής χρονιάς (από τη Δ/νση του σχολείου).
β) Σχεδιάστε μια αφίσα με π.χ. δέκα απλές συμβουλές εξοικονόμησης νερού και αναρτήστε τη σε όλες τις τάξεις και τους πίνακες ανακοινώσεων του σχολείου για να ευαισθητοποιήσετε τους συμμαθητές και τους δασκάλους σας. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την αφίσα «Νοιάζομαι για το νερό». Στόχος σας είναι να πείσετε όσο το δυνατόν περισσότερους να πλένουν τα χέρια τους χωρίς να αφήνουν τη βρύση να τρέχει συνέχεια, και γενικά να μην ξοδεύουν άσκοπα το νερό.
γ) Παρακολουθήστε το σύστημα ύδρευσης του σχολείου: σωλήνες, βρύσες, δεξαμενές και ελέγξτε για τυχόν διαρροές ή βλάβες και να ενημερώσετε τη Δ/νση του σχολείου.
δ) Στο τέλος της σχολικής χρονιάς να συγκρίνετε την ποσότητα του νερού που καταναλώθηκε με εκείνη του προηγούμενου χρόνου (2α). Πόσο νερό εξοικονομήθηκε; Προσπαθήστε να συνεχιστεί η Ομάδα για το Νερό και τη νέα σχολική χρονιά με άλλους μαθητές.
3) Έχει το σχολείο σας σύστημα συλλογής βρόχινου νερού; Εάν ναι, πώς χρησιμοποιείται το νερό που συλλέγεται; Εάν όχι, να υπολογίσετε ποια θα ήταν η ποσότητα του νερού που θα μπορούσε να συλλέγεται με ένα τέτοιο σύστημα.
TA ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ
Σκεύη & Υλικά
• χάρτης της περιοχής
• φωτογραφική μηχανή
• σημειωματάρια
• μολύβια, μπογιές
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
1) Επισκεφτείτε ένα μνημείο νερού π.χ. κρήνη, σιντριβάνι, πηγάδι, υδραγωγείο, στέρνα, κ.λπ. Παρατηρήστε και φωτογραφήστε το. Πρόκειται για ένα δημόσιο έργο ή για κατασκευή που εξυπηρετεί μία κατοικία;
2) Εντοπίστε τα εξής: Από προέρχεται το νερό; Που πηγαίνει μετά; Ποιος/οι το χρησιμοποιούσαν ή το χρησιμοποιούν ακόμα;
3) Έχει το έργο κάποιο διακοσμητικό στοιχείο; Αν ναι, να αναζητήστε στη βιβλιογραφία αν έχει κάποια συμβολική σημασία.
4) Αν είναι δυνατό, αναζητήστε την ιστορία του έργου π.χ. - Πότε κατασκευάστηκε και από ποιόν; Ψάξτε για επιγραφές, ημερομηνίες, κ.λπ. - Έχει αποκατασταθεί ή μετακινηθεί από την αρχική του θέση; - Υπάρχουν παλιές ιστορίες ή παραδόσεις και έθιμα συνδεδεμένα με το μνημείο; Αναζητήστε επίσης παλιές φωτογραφίες ή σχέδια του έργου. Έχει αλλάξει;
5) Εμπνευσμένοι από το μνημείο που μελετήσατε να σχεδιάσετε τη δική σας κρήνη, σιντριβάνι, κ.λπ.
.